Karta e të Drejtave Themelore të Bashkimit Evropian

Karta e të Drejtave Themelore të Bashkimit Evropian (CFR) parashikon disa të drejta politike, sociale dhe ekonomike për qytetarët dhe banorët e Bashkimit Evropian (BE) në ligjin e BE-së. Ai u hartua nga Konventa Evropiane dhe u shpall solemnisht më 7 dhjetor 2000 nga Parlamenti Evropian, Këshilli i Ministrave dhe Komisioni Evropian. Megjithatë, statusi i atëhershëm ligjor ishte i pasigurt dhe ai nuk kishte efekt të plotë juridik deri në hyrjen në fuqi të Traktatit të Lisbonës më 1 dhjetor 2009.

Sipas Kartës, BE-ja duhet të veprojë dhe të nxjerrë ligje në përputhje me Kartën dhe gjykatat e BE-së do të rrëzojnë legjislacionin e miratuar nga institucionet e BE-së që bien ndesh me të. Karta zbatohet për institucionet e Bashkimit Evropian dhe shtetet e tij anëtare kur zbatojnë ligjin e Bashkimit Evropian.

Statusi juridik

Pas hyrjes në fuqi të Traktatit të Lisbonës në 2009, Karta e të Drejtave Themelore ka të njëjtën vlerë ligjore si traktatet e Bashkimit Evropian. Karta e përmendur në Traktat është një version i ndryshuar i dokumentit të vitit 2000, i cili u deklarua solemnisht nga të njëjtat tre institucione një ditë përpara nënshkrimit të vetë Traktatit të Lisbonës.

Neni 51(1) i Kartës i drejtohet Kartës institucioneve të BE-së, organeve të krijuara sipas ligjit të BE-së dhe, gjatë zbatimit të ligjeve të BE-së, shteteve anëtare të BE-së. Përveç kësaj, si neni 6 i Traktatit të ndryshuar të Bashkimit Evropian, ashtu edhe neni 51(2) i vetë Kartës e kufizojnë Kartën nga zgjerimi i kompetencave të BE-së. Si pasojë e kësaj është se BE-ja nuk do të jetë në gjendje të nxjerrë ligje për të mbrojtur një të drejtë të përcaktuar në Kartë, përveç nëse fuqia për ta bërë këtë është e përcaktuar në Traktatet e duhura. Për më tepër, individët nuk do të jenë në gjendje të çojnë në gjykatë një shtet anëtar për mosmbajtjen e të drejtave në Kartë, përveç nëse shteti anëtar në fjalë po zbatonte ligjin e BE-së. Është kjo pikë e fundit që ka qenë objekt më i debatuar.

Karta nuk është përpjekja e parë për të vendosur parimet e të drejtave të njeriut në thelb të ligjit të Bashkimit Evropian. Të gjitha vendet anëtare të BE-së janë dhe shtetet kandidate duhet të jenë nënshkruese të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut të Këshillit të Evropës, kështu që shumë parime nga konventa, si e drejta për një gjykim të drejtë, u morën si bazë për evropianët. Jurisprudenca e Gjykatës së Drejtësisë edhe para përsëritjes së tyre formale në Kartë. Në interpretimin e mbrojtjeve të të drejtave të njeriut të parashikuara nga parimet e përgjithshme të ligjit të BE-së (të përshkruara në seksionin e çështjeve gjyqësore më lart), GJED-ja ishte marrë tashmë me çështjen nëse të drejtat e mbrojtura nga ato parime të përgjithshme zbatoheshin për shtetet anëtare. Pasi vendosi në Johnston kundër Royal Ulster Constabulary] se e drejta për procedura të drejta ishte një nga parimet e përgjithshme të ligjit të BE-së, në Kremzow kundër Austrisë[11] GJED-ja duhej të vendoste nëse një shtet anëtar ishte apo jo i detyruar ta zbatonte atë parim në lidhje me një dënim të gabuar për vrasje. Avokatët e Kremzow argumentuan se çështja e tij hynte brenda fushëveprimit të ligjit të BE-së me arsyetimin se dënimi dhe dënimi i tij i gabuar kishin shkelur të drejtën e tij për lëvizje të lirë brenda BE-së. GJED u përgjigj duke thënë se meqenëse ligjet sipas të cilave Kremzow ishte dënuar nuk ishin miratuar për të siguruar përputhjen me ligjin e BE-së, gjendja e tij e vështirë binte jashtë fushëveprimit të ligjit të BE-së.